Diplomasız Dahi, Antep’ li Mennan Usta’ nın Başarılarla Dolu Hikayesi
Mennan Aksoy, çalışma hayatına henüz 10 yaşındayken, 1965’ te bir demir fabrikasında çalışarak başlamıştır. Sonraki yıllarda çıraklıktan arkadaşı olan Cahit Özçelik´le açtıkları atölyede Antep´in meşhur para kasaları için yedek parçalar imal etmişlerdir.
O yıllarda yeni gelişen akrilik iplik sanayisinin şikayeti iplik makinelerinin çok pahalı olmasıydı. Türk sanayiciler makine başına Almanya’ya 1 milyon 40 bin dolar ödüyorlardı. Mennan Usta ‘‘Yahu ben şu makineyi bir görim’’ demiş ve fabrikanın yolunu tutmuş. Aletin başında iki tur dönmüş, biraz incelemiş ve sanayiciye dönüp, ‘‘Ben bunu ederim’’ demiş.
Sanayici, Mennan Ustamızın bu haline gülerek, ‘‘Bu dışardan görüldüğü kadar basit bir araç değil’’ diye ustayı terslemiş. Mennan Usta hafta sonlarında makinayı incelemeye, ölçüp biçmeye başlamış. Aklının almadığı yerlerde, fabrikaya gelip giden teknoloji aşığı Antepli bilim adamı Doç. Dr. Yusuf A. Uskaner´den yardım almış.
Üniversite rektörlüğü Mennan Usta´yla birlikte bir mucize peşinde koşan bu bilim adamının, ustanın atölyesinden ayağını kesmesini ve kendisini akademik çalışmaya hasretmesini istemiş. Uskaner gizli gizli atölyeye gidip gelmeye devam edince rektörlük bu sefer bu hırslı adama para cezaları kesmiş. Uskaner, bunun üzerine üniversiteye veda edip hayallerinin peşine, Mennan Usta´yla çalışmaya koyulmuş. Bu küçük işletmenin bir köşesinde sessiz sedasız bu makineyi imal etmeyi başarmışlar. İki dâhinin bu çalışması yeterince ses getirmiş ve TÜBİTAK ve Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı, Mennan Usta ve ekibine 1998´in Teknoloji Başarı Ödülü´nü vermiş ve bundan sonraki çalışmalarını desteklemeye başlamış.
Almanların, 1 milyon 40 bin dolara Türkiye´ye sattığı makineyi Mennan Usta sanayiciye 400 bin dolara vermeye başlamış. Bunun üzerine rekabet piyasası gereği, Almanlar aynı makinenin fiyatını 650 bin dolara kadar indirmiş. Mennan Usta´nın küçük atölyesi, Antep´in bir köşesinden dünya devlerine kafa tutuyor.
Peki Mennan Usta’ yı Makine Üretme Mücadelesine İten Şey Neydi?
Artık Gaziantepli İşadamı ve makine mucidi olarak biliniyordu bu güzel adam. Hayatından bu kesitleri esprili bir dille şöyle anlatıyor:
Mennan Usta, makine üretme mücadelesine girişinin öyküsünü şöyle özetledi: ‘‘Bir gün Gaziantep´e tekstil makinesi satmak için bir Fransız geldi. Satış yaparken de bize diyor ki; ‘Tekstilin beşiği sizsiniz ama Çin ve Hindistan geliyor. Teknolojinizi yenilemezseniz sizi geçerler´. Bunu söylüyor ama derdi bizim geçilmemiz değil tabii ki. Arkasından da ekliyor; ‘En iyi makineleri biz Fransızlar üretiyoruz. Bizim makineleri alın rekabeti kazanın´ diyor.
Beni bu durum çok etkilemişti. Çünkü eminim bu Fransız, Hintli´ye Çinli´ye de ‘Türkleri geçmek istiyorsanız bizim makineleri almanız şart´ diyordu. O zamanlar çok düşündüm ve şu gerçeği gördüm; ‘aslında Avrupa´nın tekstilde ve diğer sektörlerde ‘metalden´ başka geliri yok. Bu yüzden de ‘çeliğe hükmetmeyen namusuna mukayyet olamaz´ dedim kendi kendime ve makine yapmaya koyuldum.’’
Başarılı olmak için devlet, üniversite ve vatandaşın el ele vermesi gerektiğini belirten Mennan Usta, Almanya´da gördüğü iplik makinesini Gaziantep´te yaparken hayli zorlandığını, başta herkesin karşı çıktığını ancak zamanla hem devletin hem de üniversitesinin kendisine destek verdiğini söyledi.
Biraraya Geldiğinizde Teknoloji Konuşuyor Musunuz?
Mennan Usta, teknik, pratik ve devletin bir araya gelmesi gerektiğin söylüyor ve başarılı olmak için her şeyden önce inanmanın çok önemli olduğunu söylüyor, “Biz tekniği üniversiteden alacağız. Üniversitelerin başına bela olacağız. Devletten kastımda ticaret odası, sanayi odası gibi yerleri zorlayacağız. Pratiğe gelince; biz kendimizi teknolojiye ne kadar mesafede olduğumuzu belirleyeceğiz.
On kişi bir araya geldiğinizde kebap mı konuşuyorsunuz, yoksa teknoloji mi, sıra gecesi mi konuşuyorsunuz? Eğer hala teknoloji konuşmuyorsanız, makine, icat bize bir şey anımsatmaz” diyor.
Gençler Para Yerine Önce İlim Demeli
Liderlik vasfının doğuştan geldiğini ifade eden Mennan Usta, gençlere para yerine ilim peşinde koşmalarını tavsiye ediyor. Asıl zenginliğin akıl zenginliği olduğunu belirten Mennan Usta, “Yapılmaz denilen hiçbir şey yok. Biz yeter ki kendimizi küçük görmeyelim. Helal para kazanmak zor, haram para kazanmak kolaydır. Aklımızı güzel şeyler için kullanmalıyız. Gençlerimize eğitimin yanında bir de pratiği vermemiz lazım. Bizim en büyük mirasımız evlatlarımız” diye söylüyor.
Ezberi O Kadar Kuvvetliydi ki Uluslararası Fuarlara Girişi Yasaklandı!
Mennan usta, ilkokul mezunu olmasına rağmen, makine dehası olarak biliniyor. Sanayi fuarlarında gördüğü makineleri en fazla 10 dakika inceledikten sonra aynısını yapabiliyor. Bu olağan üstü yeteneği yüzünden Avrupa ve Amerika’da yapılan sanayi fuarlarına girişi yasaklanıyor ve o yinede bir yolunu bulup yine girmeyi başarıyordu.
Mennan usta, Küsget’teki atölyesinde 10 yılda sayısız makine yapmıştır. Gaziantep’ in hatta Türkiye’ nin önemli makina sanayicilerinden biri olarak gösterilen Mennan usta, halı ipliği makinesinden, tencere-kazan makinesine, fıstık makinesinden triko ipliği makinesine kadar onlarca makine üretmeyi başardı. Bu makineleri üretebilmek için ar-ge çalışmalarına 7 milyon dolar harcadı.
Mennan ustanın o kıymetli ellerinden çıkan makineler Suriye, Pakistan, Fas, Romanya ve İran’a ihraç edildi. Türkiye’de ilk kez triko ipliği makinesini yapmayı başaran Mennan usta, bu makineyi de Brezilya’ya satarak, teknoloji ihraç edebilen bir usta haline geldi. Sanayiye katkılarının yanı sıra birçok kişiye iş imkanı sağlayarak ülke ekonomisine büyük katkıları olmuştur.
1952 yılında Gaziantep’ te dünyaya gözlerini açan bu dahi adam, ülkemizin özellikle sanayi ve ekonomisine büyük katkıları oldu ve 2015 yılında hayata gözlerini yumdu. Ruhu şad olsun diyor ve bir çok Mennan Usta gibi değerli insanların ülkemizde yetişmesini temenni ediyoruz.
Mennan Usta’ nın Trt Tarafından hazırlanan Belgeseli
https://www.youtube.com/watch?v=DR7hnP744Y0
