Bebeklerde refleks denilen şey belli bir uyarıya karşı verilen motorsal karşılıktır. Refleksler gelişen bir sinir sisteminin bir göstergesi ve özelliğidir. Bu tür refleksler bebek hayata geldikten sonraki ilk aylarda ortaya çıkar ve beyin olgunlaştıkça giderek kaybolmaya başlar.
En bilinen özellik emme refleksidir. Adım atma refleksi ve emme refleksi kadar çok bilinmese de paraşüt refleksi önemli reflekslere örnek olarak verilebilir.
Gallahue (1982), yeni doğanın sahip olduğu refleksleri ilkel refleksler ve duruşa ilişkin refleksler olmak üzere iki grup halinde sınıflandırmıştır.
Birincil Refleksler
- Moro Refleksi
- Asimetrik Tonik Boyun Refleksi
- Arama Refleksi
- Emme Refleksi
- Kavrama Refleksi
- Plantar Refleksidir.
Moro Refleksi: Bebek ani olarak sarsılırsa veya boynu sarsacak ani bir hareket yapılırsa ya da kollarından tutulup kaldırılır sonra yatağına bırakılırsa moro refleksi görülür. Kollarını hemen elleriyle birlikte açar ve kucaklama hareketini yaparak kollar birbirine yaklaşır. Normal şartlarda, bu refleks 4. ayda kaybolur.
Asimetrik tonik boyun refleksi: Bebek yüzükoyun veya sırtüstü yatırılıp başı sağa ya da sola çevrilerek bir süre aynı yerde tutulduğunda o yöndeki kolunu ve bacağını düz uzatır. Diğer kolu ve bacağı fleksiyondadır. Bu refleks yaşamın 6. haftasında oldukça belirgindir. Sonraları zayıflayarak 3-4.aydan sonra kaybolur
Arama refleksi: Bebek yanağına dokunulursa meme arar ve başını çevirir. Dudak ortasına dokunulursa ağzını açar. Bu refleks 3. ayda kaybolur.
Emme refleksi: Bebegin ağzına küçük parmak sokulduğunda emme hareketi başlar.
Kavrama refleksi (Palmar yakalama): Yeni doğanın el ayası parmakla uyarılırsa el açılır ve avuca konan parmak tutulur. Yeni doğan belli bir kuvvetle bu parmağı tutar ve uyuyakalır. Bu refleks 3 aylıkken kaybolur
Plantar refleks: Bebeğin ayak tabanı uyarıldığında ayak parmaklarını büzdüğü görülür.
Babinski refleksi: Ayak tabanının altı, ayak baş parmağından başlayarak topuğa doğru bir iğne ya da tırnakla çizildiğinde ayak parmaklarında ekstansiyon (açılma, gerilme) gözlenir.
Galant Refleksi: Galant refleksini tetiklemek için bebeğimizi uyarmamız gerekir. Bunu yapmak için de, bebeği elimizin üzerine yüzü yere bakacak şekilde koyarak, belinin her iki tarafını da (omuzlardan popoya kadar), önce bir yeri daha sonra öteki yeri, parmağımızla okşamalıyız. Anında, bebek uyarana, uyarılan bölgeye doğru belini kıvırarak karşılık vermeli. Daha önce de söylediğimiz gibi, bebek bir yaşına ulaşmadan önce bu refleksini kaybeder.
Galant refleksi, doğmak üzere olan bebeklerin vestibüler hislerini geliştirme ve bebeğin doğum kanalından geçmesini sağlama işlevine sahiptir. Eğer refleks bir yıldan uzun bir süredir varsa, belinin aşağısındaki herhangi bir sürtünme, bebeğin kalçalarını o yöne çevirmesine sebep olacaktır. Her şeyden de öte, tuvalet eğitimlerinde sorun yaratabilir ve çocukların uzun süre sandalyede oturmalarına engel olabilir.
Duruşa İlişkin Refleksler
- Adımlama Refleksi
- Emekleme Refleksi
- Yüzme Refleksi
- Çekme Refleksi
- Boynu ve bedeni çevirme Refleksi
Adımlama Refleksi: Ayakta desteklenerek düz bir zemine ayağı temas ettirilen bebek öne doğru yürüme refleksi gösterir. Bu refleks 3-4. aylarda kaybolur.
Emekleme refleksi: Bebek yüzükoyun durumda yatarken ayak tabanlarından birine basınç uygulandığı zaman görülebilir. Bebek bacaklarını yukarı ve aşağı yönde hareket ettirerek emekler. Emekleme refleksi genellikle doğumdan hemen sonra görülür ve 4. ayda kaybolur.
Yüzme refleksi: Bebek yüzükoyun durumda su içinde tutulduğunda, kol ve bacaklarını ritmik olarak uzatıp çekme hareketi yapar. Yüzme hareketleri çok iyi organize edilmiştir ve diğer lokomotor reflekslere göre daha hareketlidir.
Çekme refleksi: Çocuk oturma durumunda tek ya da iki elinden tutularak geriye doğru eğildiğinde, kolları fleksiyonda (bükülme), kendini ileri doğru çekip ayağa kalkmaya çalışır. 3-4 ay civarında görülür. 12. aya kadar devam eder.
Parasüt ve propping refleksleri: Kol ve bacakları güce karsı koruma hareketidir. Bebeğin, havada dik durumdan ani düşüş durumuna getirildiği zaman, bacaklarını gererek yanlara doğru açması paraşüt refleksidir.
- Propping refleks ise, bebeğin oturma durumunda dengesi bozulunca bacaklarını gererek yanlara doğru açmasıdır.
Labyrinthie righting refleks: Bebeğin dik durumdan öne ve yanlara doğru eğildiği zaman, getirildiği durumun aksi yöne doğru basını hareket ettirerek dik duruma gelmeye çalışmasıdır. İkinci ayda görülmeye baslar, altıncı ay dolaylarında kuvvetlenir. Bebeğin basını dik tutabilmesinde, durusunda önemli rol oynar.
Landau refleksi: Bebek yüzüstü durumda iki el ile göğsünden tutularak yavaşça kaldırıldığında başlangıçta sadece basını kaldırır, sonra sırtını ve bacaklarını gerer, sırtı konkav bir duruma gelir. İlk bir yıl içinde dört faz halinde görülen bu refleks, en karakteristik görüntüsüne altıncı ayda ulaşır.
Kukla gözü refleksi: Baş el ayası ile tutularak hızla çevrilirse gözler bu hareketi gecikerek izler. Göz kırpma refleksi, bebek uyanıkken herhangi bir uyarım yapılırsa gözünü kırpar. Bu refleks doğumdan birkaç gün sonra kaybolur.
Kaynak:
- Pınar San Bayhan ve İsmihan Artan: “Çocuk Gelişimi ve Eğitimi” Morpa Yayınları.
- Şen. M. (2004). ANAOKULUNA DEVAM EDEN ALTI YAŞ ÇOCUKLARIN MOTOR GELİŞİMLERİNE BEDEN EĞİTİMİ ÇALIŞMALARININ ETKİSİNİN İNCELENMESİ. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
